Seksualiteit & LVB

Seksuele ontwikkeling

Een jongvolwassene met een LVB ontwikkelt zich hormonaal en fysiek net als mensen zonder deze beperking. Maar de sociaal-emotionele ontwikkeling matcht niet altijd met de kalenderleeftijd, die loopt vaak achter. Dat zie je meestal niet aan iemand, maar kan wel om andere begeleiding vragen.

Rutgers en SOA aids NL geven de volgende aandachtspunten voor de seksuele ontwikkeling van jongeren met een LVB:

• De lichamelijke en emotionele ontwikkeling lopen niet parallel.
• Er kan een gebrek zijn aan kennis over seksualiteit bij mensen met een LVB.
• Er kan gedacht worden dat mensen met een LVB minder of geen seksuele behoeftes hebben.
• Mensen met een LVB worden soms minder vrijgelaten om te ontdekken en te experimenteren.
• Er is meer kans op seksuele risico’s doordat zij minder weerbaar en voorbereid kunnen zijn.

Het is goed om het gesprek over seksualiteit mee te nemen in de hele opvoeding (Maas, 2021) bijvoorbeeld over wat je kan doen als eerste date of wanneer het normaal is om voor de eerste keer seks te hebben.

• Ook jongeren en (jong)volwassenen met een LVB hebben behoefte aan informatie. In dit digitale tijdperk kunnen zij hier ook zelf naar opzoek gaan, met het risico dat er een verkeerd beeld ontstaat over seksualiteit.
• Openheid over seksualiteit creëert een situatie waarin gesproken kan worden over dit onderwerp. Dit biedt ruimte om het gesprek te voeren over wat oké is, over condoomgebruik en anticonceptie. Wanneer jongeren gaan experimenteren op dit vlak, is de kans dan groter dat zij positieve ervaringen op doen.
• Voor jongeren met een LVB is praten over seksualiteit nog belangrijker omdat er extra risico’s kunnen zijn. Zie ook onder het kopje risicofactoren hieronder. 

Maar wat als je het zelf een lastig onderwerp vindt?

Voor professionals kan er sprake zijn van handelingsverlegenheid (Redert et al., 2022), het is dan om verschillende redenen lastig om met iemand met een LVB over seksualiteit te spreken.

Regelmatig wordt onterecht gedacht dat het gesprek voeren over seksualiteit aanleiding kan zijn voor jongeren om seksueel actief te worden. Of de relatief grotere kans op bijvoorbeeld onbedoeld zwanger raken of seksueel misbruik maakt het lastig om iemand ‘vrij’ te laten in de seksuele ontwikkeling. Vaak wordt er pas over seksualiteit gesproken wanneer iemand al actief is op dit gebied en iets onplezierigs heeft meegemaakt.

Omdat het per persoon verschilt hoe comfortabel je je voelt bij het onderwerp seksualiteit is het goed om op de eigen grenzen te letten. Als je maar alert blijft op de risico’s en behoefte aan informatie van de persoon met een LVB. Verwijs eventueel door naar een collega. Tips voor het gesprek over seksualiteit vind je in deze Wegwijzer.

Meer informatie en tips die helpend kunnen zijn bij het bespreekbaar maken van seksualiteit:

• Op het Kennisplein Gehandicaptensector vind je een werkboek ‘Vriendschap, relaties en seksualiteit’ voor begeleiders van mensen met een (L)VB wat gaat over praten over een positieve seksualiteitsbeleving.
• Het Vlaggensysteem op een Bordje is ontwikkeld voor jeugdigen en jongvolwassenen met een LVB voor het bespreken van seksueel (grensoverschrijdend) gedrag.
• Via O’lein is het Seks is meer…ganzenbord voor mensen met een (licht) verstandelijke beperking te bestellen. Door middel van dit ganzenbordspel kan er op een unieke manier gesproken worden over onderwerpen rondom seksualiteit, intimiteit, diversiteit en omgaan met sociaal media.
• De serie ‘Lijf & Liefde’ bestaat uit korte video’s over allerlei vragen rondom seksualiteit en is gemaakt voor en door cliënten met een verstandelijke beperking.