De overgangsfase tussen jeugd en volwassenheid is een periode van ontdekking, uitdaging en experimenteren. Het is een tijd waarin van fouten geleerd mag worden, sociale rollen nog niet zo vastliggen en de nodige steun van ouders en naasten, als het goed is, beschikbaar is. Echter, het proces van volwassen worden is niet altijd zonder hindernissen.
Onderzoek toont aan dat bijvoorbeeld 25 procent van de psychiatrische stoornissen zich voor het eerst manifesteert tussen het 15e en 25e levensjaar.
De combinatie van een LVB met psychische en/of gedragsproblematiek maakt voor jongeren de transitiefase naar volwassenheid en naar passende volwassenenzorg vaak complex. Veel van deze jongeren hebben gedurende hun leven op wisselende momenten behandeling en/of ondersteuning nodig om zo hun, zo zelfstandig mogelijk, leven op de rit te krijgen, te houden en als het misgaat weer te krijgen. Juist in de turbulente transitiefase naar volwassenheid is het belangrijk dat de zorg met hen meegroeit en aansluit op hun behoeftes.
Goede transitiezorg is daarvoor onontbeerlijk. De informatie hierover is echter vaak versnipperd. De handreiking, e-learning en tool op deze pagina bieden handvatten voor de begeleiding van jongeren met een LVB in deze fase.
De Handreiking Passende Transitiezorg voor jongeren met een LVB plus bijkomende psychische of gedragsproblematiek (2024) van de Academische Werkplaats Kajak bundelt bestaande wetenschappelijke en praktijkkennis met beschikbare hulpmiddelen. Vanuit verschillende werkvelden en disciplines en met adviezen voor goede transitiezorg voor deze jongeren.
Deze handreiking is met name gericht op professionals die werkzaam zijn binnen zorgorganisaties, zoals orthopedagogische behandelcentra, verstandelijk gehandicaptenzorg en geestelijke gezondheidszorg die zich gedurende de transitiefase naar volwassenheid als uitplaatsende of ontvangende partij of als transitieteam beroepsmatig bezighouden met deze doelgroep. Dit kan vanuit een rol als bijvoorbeeld (regie)behandelaar, zorgcoördinator, (ambulante) begeleider, consulent transitiezorg of beleidsadviseur.
Aanvullend op de handreiking zijn de volgende tools gratis te downloaden via de website van AW Kajak:
In de gratis e-learning Transitiecoaching voor jongeren met een LVB op GGZ Ecademy ontdek je hoe je deze jongeren kunt begeleiden in de transitiefase.
In het overzicht Overgang naar volwassenheid staan tools en sites die je als zorgprofessional kunt gebruiken bij de begeleiding van jongeren met (en zonder) een LVB rond de overgang naar volwassenheid. De tools zijn ingedeeld in de vijf leefdomeinen waarin jongeren een stevige basis nodig hebben, ook wel de Big 5: Support, Wonen, School en Werk, Inkomen en Welzijn. Aanvullend is er een overzicht met domeinoverstijgende tools.
Verkenning in de praktijk: in samenwerking met het NJi hebben het Landelijk Kenniscentrum LVB en het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie bij hun deelnemers geïnventariseerd hoe de transitiezorg geregeld is binnen organisaties die geestelijke gezondheidszorg en/of LVB-zorg bieden. Van de 45 jeugdzorgprofessionals (uit 26 organisaties) en de 33 volwassenenzorgprofessionals (uit 18 organisaties) die reageerden, werkt 85% (ook) met jongeren met een LVB. Op de Praatplaat praktijkverkenning transitie van zorg zie je de belangrijkste uitkomsten en kansen voor verbeteren van de zorg.
De praatplaat geeft een beeld van de dagelijkse praktijk en vormt een basis om met elkaar in gesprek te gaan over hoe het met de zorg rond transitie naar volwassenheid en volwassenenzorg in de eigen regio is gesteld en hoe samen te werken aan verbeteringen.
Een leertraject Transitiecoaching voor iedereen die jongeren met een LVB begeleidt in de overgang naar volwassenheid.
Passende transitiezorg voor jongeren met een LVB+
Handreiking met aanvullende tools
De overgang naar volwassenheid
Praktisch overzicht van tools en sites voor jongeren met en zonder een LVB.
Het Landelijk Kenniscentrum LVB en de AW Kajak werken momenteel mee aan diverse projecten gericht op het verbeteren van de zorg rond het opgroeien naar volwassenheid en de overgang naar volwassenenzorg, waaronder:
